1. Podczas resuscytacji tętno na tętnicy ramiennej badamy u:2. Pewnymi trzema objawami złamania kości są:3. Objaw Levine’a to:4. Wskaż organy organizmu człowieka uszeregowane w kolejności od najkrótszego do najdłuższego czasu tolerancji na niedotlenienie:5. Skala CURB-65 ułatwia podjęcie decyzji o dalszym postępowaniu z pacjentem z:6. Podczas RKO stosunek uciśnięć klatki piersiowej do oddechów powinien wynosić:7. Leczeniu szpitalnemu powinien podlegać poszkodowany z:8. Wskaż prawdziwe stwierdzenie dotyczące segregacji medycznej w przypadku katastrof:9. Dyspozytor medyczny ma obecnie do spełnienia szczególną rolę podczas resuscytacji prowadzonej przez świadków zdarzenia. Wskaż działanie, które nie należy do jego kompetencji:10. W ciężkim ostrym zapaleniu trzustki w leczeniu przeciwbólowym nie zaleca się stosowania:11. Do przyczyn hipokaliemii nie należy/ą:12. Wskaż obowiązujące zalecenie/a dotyczące farmakoterapii nagłego zatrzymania krążenia (NZK):13. Wskazaniem do kardiowersji jest:14. Które z wymienionych znajdują zastosowanie w trakcie resuscytacji pacjenta z zatrzymaniem krążenia z migotaniem komór?15. U pacjenta po urazie klatki piersiowej po stronie prawej wystąpiły początkowo przyśpieszony oddech oraz tachykardia, następnie po pewnym czasie skóra pacjenta zmieniła barwę na sino-bladą. Stwierdzono niskie ciśnienie krwi. W takiej sytuacji w pierwszej kolejności należy wykonać:16. U pacjentów z udarem niedokrwiennym mózgu leczonych fibrynolitycznie ciśnienie tętnicze winno być utrzymywane poniżej:17. Stwierdzenie niestabilności podczas badania miednicy jest wskazaniem do:18. Według wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji z 2015 roku temperatura docelowa u chorego objętego opieką poresuscytacyjną wynosi:19. Podstawowe dobowe zapotrzebowanie płynowe u dziecka ważącego 35 kg wynosi:20. Do szpitala przyjęto pacjenta z objawami biegunki od kilku dni. W wykonanej gazometrii krwi tętniczej obserwowano pH = 7,2, PaCO2 = 28 mmHg. Jakie zaburzenie RKZ należy rozpoznać u pacjenta?21. Który z poniższych zestawów objawów nie pozwala rozpoznać zespołu uogólnionej reakcji zapalnej (SIRS)?22. W leczeniu pacjenta z hiperkalcemią należy uwzględnić wszystkie wymienione, z wyjątkiem:23. W kapnometrii wzrost końcowo-wydechowego CO2 (EtCO2) nie występuje podczas:24. Kardiowersję przy zastosowaniu energii 70-120 J wykonuje się w przypadku:25. Przełom hiperkalcemiczny może wystąpić w przebiegu:26. Hiponatremia rzekoma występuje wtórnie do:27. Pacjent lat 36 o wadze 80 kg został przywieziony przez Zespół Ratownictwa Medycznego do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego w wyniku oparzenia wrzątkiem. Po dokładnym zbadaniu pacjenta lekarz stwierdził oparzenie obu kończyn dolnych oraz prawej kończyny górnej. Jaką ilość płynów należy przetoczyć temu pacjentowi w pierwszych 8 godzinach od urazu?28. Do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego zgłosił się 35-letni pacjent, leczony z powodu hemofilii A, u którego od kilku godzin występują smoliste stolce. Najważniejszym postępowaniem będzie:29. U kobiety w 38. tyg. ciąży doszło do nagłego zatrzymania krążenia. Co będzie działaniem priorytetowym?30. Do klasycznej triady objawów zatorowości płucnej, występującej u 25% pacjentów, należą:31. Wskaż fałszywe stwierdzenie dotyczące paralizatora elektrycznego (tasera):32. Pierwsza pomoc przy złamaniu kości ramiennej polega na założeniu opatrunku unieruchamiającego na:33. Do specyficznych odtrutek nie zalicza się:34. Defibrylacja elektryczna powinna być wykonana w czasie przerwania uciskania klatki piersiowej na okres nie dłuższy niż:35. Do przyczyn kwasicy nie należy:36. W przypadku wystąpienia hipoglikemii, po podaniu domięśniowym 1 mg glukagonu, glikemia wzrośnie o około:37. Do SOR zgłosił się przerażony pacjent, który doznał oparzenia prawego oka płynem do udrożniania rur kanalizacyjnych. W przypadku oparzenia narządu wzroku substancjami chemicznymi prawidłowym postępowaniem jest:38. W czasie badania pacjenta należy ustalić pochodzenie bólu głowy. Przyczyną bólu twarzy może być:39. Czynności zwiększające napięcie nerwu błędnego (np. próba Valsalvy) są często skuteczne w doraźnym leczeniu:40. Podczas prowadzenia czynności reanimacyjnych, przed powrotem spontanicznej czynności układu krążenia, nie podaje się:41. Specyficzną „odtrutką” w zatruciu zolpidemem jest:42. Uciskanie mostka przy prowadzeniu masażu serca u niemowlęcia wykonuje się:43. Wydłużenie odstępu PQ >0,2 s, spłaszczenie załamka P, wysoki szpiczasty załamek T i poszerzenie zespołu QRS powyżej 0,12 s w zapisie EKG może sugerować:44. Według wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji 2015 w przypadku kiedy pierwszej pomocy udziela się osobie z drgawkami należy w pierwszej kolejności:45. W celu najbardziej czułego i swoistego potwierdzenia prawidłowego położenia rurki intubacyjnej u pacjenta należy monitorować:46. „Triada śmierci” to:47. Leczenie hiperosmolarnej nieketonowej śpiączki cukrzycowej obejmuje m.in.:48. W przypadku małego prawdopodobieństwa wystąpienia zatoru tętnicy płucnej, badaniem diagnostycznym, które należy wykonać w pierwszej kolejności jest:49. Hipertermia jest charakterystycznym objawem:50. U chorych nieprzytomnych, u których podejrzewane jest zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych należy:51. Na Szpitalny Odział Ratunkowy został przywieziony pacjent chorujący na cukrzycę. Podczas badania fizykalnego lekarz dyżurny stwierdził charakterystyczny zapach acetonu. Z dużym prawdopodobieństwem u tego pacjenta stwierdzono także:52. Do intubacji dziecka w wieku 2 lat należy użyć rurki bez mankietu o rozmiarze:53. 7-letnie dziecko zostało ukąszone przez żmiję zygzakowatą. Wystąpiły objawy wstrząsu anafilaktycznego. Adrenalinę należy podać w dawce:54. Reguła Parkland stosowana jest do:55. Kiedy stosuje się opaskę uciskową?56. Pacjent lat 44, zgłasza silne bóle brzucha i krwiste wymioty. W badaniu częstość oddechów - 24/min, osłuchowo bez zmian nad polami płucnymi, SpO2 - słaby sygnał, częstość pracy serca - 130/min, brak tętna na tętnicach dystalnych, ciśnienie krwi - 75/50 mmHg, pacjent jest blady i spocony, w zapisie EKG - wąskie miarowe zespoły QRS. Jakie postępowanie należy zastosować?57. W ostrym zatruciu którym z wymienionych ksenobiotyków nie występuje zwężenie źrenic?58. Objawy takie jak:
1) bóle i zawroty głowy;
2) zamglenie pola widzenia do ślepoty włącznie;
3) ciężka kwasica metaboliczna; są charakterystyczne dla zatrucia:59. Objawy wstrząsu neurogennego to:
1) obniżenie ciśnienia tętniczego;
2) tachykardia;
3) bradykardia;
4) blada, zimna skóra;
5) ciepła, dobrze ukrwiona skóra. 60. Przeciwwskazaniem do założenia dostępu doszpikowego jest:
1) złamanie kości, w której ma być założony dostęp;
2) zakażenie skóry lub tkanek miękkich;
3) nasilona osteoporoza;
4) próba założenia wkłucia w ostatniej dobie. 61. Czynnikami uprawniającymi do stwierdzenia zgonu u pacjenta są:
1) plamy opadowe;
2) brak akcji serca;
3) brak oddechu;
4) stężenie pośmiertne;
5) spadek temperatury ciała;
6) nieskuteczność RKO prowadzonej zgodnie z aktualnymi wytycznymi. 62. Poniższy zapis EKG (25 mm/s) przedstawia:63. Monitorowanie stanu pacjenta na miejscu zdarzenia i podczas transportu dzieli się na bezprzyrządowe i przyrządowe. Wśród przyrządowych metod duże znaczenie ma pomiar temperatury. Wskaż fałszywe stwierdzenie:64. Standardem postępowania diagnostycznego u pacjenta z urazem wielonarządowym powinno być:65. Hipotermia jest stanem zagrożenia życia zdefiniowanym jako:66. Do potencjalnych odwracalnych przyczyn zatrzymania krążenia tzw. "cztery H" nie należy:67. Zgodnie z definicją hipotermia jest obniżeniem głębokiej temperatury ciała do:68. Informacja o zażywaniu którego z leków nie stanowi możliwego wyjaśnienia występowania u pacjenta hiperkaliemii:69. Pacjent skarży się na silny, nagły ból brzucha z towarzyszącą biegunką z domieszką krwi, wymiotami oraz częste napady migotania przedsionków. W badaniu przedmiotowym stwierdza się jedynie bolesność uciskową brzucha bez obrony mięśniowej. Wskaż najbardziej prawdopodobne rozpoznanie:70. Wskaż prawdziwe stwierdzenia dotyczące hiperbarii tlenowej (HBO):
1) w przypadku zatrucia CO zalecana terapia to poddanie chorego działaniu 4,0 atmosfer przez 90 minut;
2) „złota godzina” stosowana HBO w ciężkim zatruciu CO to 6h;
3) wskazaniem do rozpoczęcia HBO jest stężenie COHb powyżej 25%;
4) HBO przesuwa krzywą dysocjacji oksyhemoglobiny w lewo;
5) HBO jest uważana za bezpieczną zarówno dla kobiety ciężarnej jak i płodu. 71. Wskaż fałszywe stwierdzenie dotyczące ogólnych zasad postępowania w trakcie napadu drgawek:72. Które z wymienionych znajdują zastosowanie w trakcie resuscytacji pacjenta z zatrzymaniem krążenia z asystolią?73. Który z wymienionych poniżej objawów nie jest związany z ostrym zespołem popromiennym?74. Wskaż prawdziwe stwierdzenie dotyczące resuscytacji otyłych pacjentów:75. Do krystaloidów należą:
1) mleczan Ringera;
2) albuminy;
3) HES;
4) 0,9% NaCl.76. Wytyczne Europejskiej Rady Resuscytacji 2015 kładą nacisk na rozpoznawanie odwracalnych przyczyn zatrzymania krążenia przy pomocy:77. Który z poniższych objawów nie jest objawem anafilaksji?78. Pacjent z wszczepionym stymulatorem serca zasłabł na ulicy. Przybyły na miejsce zdarzenia zespół ratownictwa medycznego stwierdził zatrzymanie krążenia, na monitorze - zapis migotania komór. Czy w tej sytuacji ratownicy mogą przeprowadzić defibrylację u pacjenta?79. Pacjent z rozpoznanym zawałem mięśnia sercowego STEMI, z silnymi dolegliwościami bólowymi w klatce piersiowej, bez objawów niewydolności układu sercowo- naczyniowego, bez duszności i hipoksemii nie wymaga:80. Do oddziału ratunkowego zgłosił się 50-letni mężczyzna po pobiciu w dniu poprzednim. Obecnie skarży się na dwojenie (diplopia), tkliwość i bolesność okolicy oczodołu. Zewnętrznie widoczne: obrzęk powieki i zasinienie lewego oczodołu. Jaka może być przyczyna tych objawów?81. Do SOR zgłosił się 55-letni mężczyzna z powodu silnych, rozrywających bólów w klatce piersiowej, promieniujących do pleców. Pacjent jest nałogowym palaczem i przyjmuje nieregularnie leki obniżające ciśnienie. W zapisie EKG - nie stwierdzono uniesienia odcinka ST. Jakie schorzenie należy rozważyć w pierwszej kolejności w diagnostyce różnicowej?82. Skala Mallampatiego ma zastosowanie do przewidywania trudności podczas intubacji dotchawiczej. Jeżeli u pacjenta po otwarciu ust nie widać podniebienia miękkiego, odpowiada to wg skali Mallampatiego klasie:83. W zatruciu cyjankami jako antidotum stosuje się:84. Która z następujących struktur cechuje się najwyższą opornością elektryczną?85. W terapii ostrego obrzęku płuc, do leków stosowanych w pierwszej kolejności nie zalicza się:86. Pacjentka lat 45 przyjęta do szpitalnego oddziału ratunkowego głęboko nieprzytomna, z płytkim oddechem 10/min, szpilkowato zwężonymi źrenicami, akcja serca 60/min, ciśnienie krwi 110/60 mmHg, stężenie glukozy 115 mg/dl. W wywiadzie zespół bólowy kręgosłupa leczony meloksykamem 15 mg/dobę i doraźnie oksykodonem 10 mg. Wskaż rozpoznanie i postępowanie, które należy wdrożyć:87. Całkowita dawka N-acetylocysteiny stosowanej dożylnie w zatruciu paracetamolem wynosi:88. Które z potencjalnie odwracalnych przyczyn zatrzymania krążenia są najbardziej prawdopodobne u poszkodowanego potrąconego przez samochód?
1) hipoksja;
2) hipotermia;
3) hipowolemia;
4) zaburzenia elektrolitowe i metaboliczne;
5) odma prężna;
6) tamponada;
7) zaburzenia zatorowo-zakrzepowe;
8) zatrucie.89. Lek stosowany w czasie ALS, podawany w dawce 300 mg w 20 ml 5% glukozy, stosowany w leczeniu komorowych i nadkomorowych zaburzeń rytmu, a także w migotaniu komór opornym na defibrylację to:90. Wskaż objawy należące do obrazu klinicznego krwotoku podpajęczynówkowego:
1) silny ból głowy;
2) ogniskowe objawy neurologiczne;
3) wymioty;
4) objawy oponowe. 91. Postępowanie w drgawkach gorączkowych u dzieci polega na:92. Do nieinwazyjnych metod monitorowania układu krążenia zalicza się nieinwazyjne oznaczanie ciśnienia krwi (NIBP). Dodatkowym parametrem nieinwazyjnym jest m.in. ciśnienie tętna (ciśnienie skurczowe - ciśnienie rozkurczowe), którego prawidłowe wartości mieszczą się w zakresie:93. Według wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji 2015 w trakcie prowadzenia RKO przerwy na wentylację nie powinny być dłuższe niż:94. Noworodek może być zaliczony na podstawie oceny wstępnej do pierwszej grupy (wymagającej tylko osuszenia skóry i okrycia), gdy spełnia następujące warunki:
1) aktywnie oddycha lub płacze;
2) ma prawidłowe napięcie mięśniowe;
3) ma prawidłowe lub obniżone napięcie mięśniowe;
4) czynność serca wynosi powyżej 100/min;
5) czynność serca wynosi poniżej 100/min. 95. Wskaż prawdziwe stwierdzenia dotyczące olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic:
1) zwykle występuje przed 50. rokiem życia;
2) zwykle manifestuje się bólem głowy;
3) wartość OB jest zwykle prawidłowa;
4) leczeniem z wyboru jest glikokortykoterapia;
5) nieleczone może prowadzić do ślepoty. 96. W przypadku pacjenta z nagłym zatrzymaniem krążenia, który ma wszczepiony prawidłowo działający stymulator jednojamowy serca w ekg może wystąpić:
1) asystolia bez artefaktów stymulacji;
2) migotanie komór bez artefaktów stymulacji;
3) migotanie komór i artefakty stymulacji;
4) asystolia i artefakty stymulacji;
5) migotanie komór i okresowo występujące artefakty stymulacji. 97. Z niżej wymienionych wskaż najbezpieczniejszy lek, który można zastosować u kobiety w ciąży:98. Przeprowadzasz segregację pacjentów w wypadku masowym. Posługujesz się systemem START. Dotarłeś do poszkodowanego niechodzącego, oddychającego 15x na minutę, z wyczuwalnym tętnem na tętnicy promieniowej, niespełniającego poleceń. Zakwalifikujesz go do grupy:99. RKO rozpoczyna się od 5 oddechów ratowniczych w przypadku zatrzymania krążenia:100. Wskazaniem do leczenia osób dorosłych w Centrach Oparzeniowych lub Oddziałach Leczenia Oparzeń jest między innymi obszar oparzeń drugiego stopnia przekraczający:101. W przypadku asystolii występującej bezpośrednio po defibrylacji, najbardziej skutecznym postępowaniem, które może prowadzić do pojawienia się migotania komór lub powrotu prawidłowego rytmu serca jest:102. Do SOR trafił 70-letni pacjent z zapisem EKG jak poniżej. Tętno jest wyczuwalne na tętnicy szyjnej, ratownicy medyczni przekazują informację, że wzywającą pomoc była żona poszkodowanego, która znalazła męża w stanie omdlenia w łazience. Jakie będzie najwłaściwsze postępowanie z pacjentem?103. Oddech Kussmaula występuje w zatruciu:104. Skalą opisującą możliwość uwidocznienia poszczególnych struktur w laryngoskopii bezpośredniej, która określa wizualizację głośni jest skala:105. W trakcie czynności resuscytacyjnych amiodaron podaje się w dawce:106. Wskaż błędne zestawienie trucizny i odtrutki (trucizna-antidotum):107. Członkowie zespołu S na miejscu wypadku znaleźli mężczyznę, który oddycha z trudnością. Które działania będą najbardziej pomocne w celu ustalenia wstępnego rozpoznania?
1) opukiwanie klatki piersiowej;
2) ocena częstości oddychania;
3) osłuchiwanie klatki piersiowej;
4) badanie saturacji. 108. Lekiem stosowanym w celu obniżenia ciśnienia w układzie wrotnym u chorych krwawiących z żylaków przełyku jest:109. Które z wymienionych złamań nie jest charakterystyczne dla "syndromu dziecka maltretowanego"?110. Widoczne na poniżej rycinie zaburzenie rytmu serca to:111. Tętniak aorty brzusznej najczęściej jest błędnie rozpoznawany jako:112. Wskazaniem do intubacji pacjenta jest ocena w skali Glasgow Coma Scale:113. Pacjentka zgłasza się na SOR z powodu bólu brzucha, częstych (8 x na dobę) krwistych, bolesnych wypróżnień, z gorączką, tachykardią i niedokrwistością. W badaniu fizykalnym stwierdza się tkliwość jamy brzusznej ze wzdęciem. Ponadto w surowicy krwi podwyższone białko C-reaktywne i OB. Wskaż prawdopodobne rozpoznanie:114. W kryteriach Wellsa stosowanych do ustalenia prawdopodobieństwa wystąpienia zatorowości płucnej nie uwzględnia się:115. Najczęstszą w Polsce przyczyną wstrząsu septycznego są:116. U 70-letniego mężczyzny wystąpiło kołatanie serca i ból w klatce piersiowej, ciśnienie tętniczewynosiło 70/50 mmHg. W EKG stwierdzono migotanie przedsionków z czynnością komór 180/min.Wskaż właściwe postępowanie:117. Wstrząs hipowolemiczny rozwinie się, gdy utrata krwi krążącej przekroczy:118. Podczas segregacji wstępnej poszkodowanych w wypadku masowym, przy zastosowaniu protokołu START, poszkodowany niereagujący na żadne bodźce, nieoddychający spontanicznie i niepodejmujący oddechu po udrożnieniu dróg oddechowych:119. Wskaż nieprawdziwe zdanie dotyczące hipotermii:120. 40-letni pacjent stracił przytomność. W chwili przybycia ZRM pacjent jest nieprzytomny, częstośćoddechów 6/min, a chwilami wpada w bezdech, puls 120/min, saturacja 78%, źrenice są wąskie. Wpierwszej kolejności należy:121. Jeżeli ofiara tonąca w wodzie przeżyje 24 godziny od zdarzenia, wówczas mamy do czynienia z:122. W trakcie „porodu domowego” stwierdzono dużą ilość smółki w okolicy ust noworodka. Prawidłowe postępowanie to:123. Wskaż prawdziwe zdania dotyczące resuscytacji niemowlaka:
1) objętość oddechu w trakcie RKO niemowlaka powinna wynieść około 500 ml;
2) na sprawdzenie oddechu u niemowlaka w ramach RKO należy poświęcić około 10 sekund;
3) na wykonanie 5 skutecznych oddechów zastępczych u niemowlaka należy poświęcić około minuty;
4) w trakcie RKO u niemowlaka wskazane jest uzyskanie tempa uciśnięć na poziomie przynajmniej 100/min;
5) prowadząc RKO należy to robić w stosunku 15 uciśnięć i 2 oddechy;
6) prowadząc RKO u niemowlaka ręce do uciśnięć należy ułożyć na środku mostka. 124. Z jaką częstością należy uciskać klatkę piersiową u dorosłego pacjenta podczas resuscytacji krążeniowo-oddechowej?125. Nalokson stosuje się w przypadku zatrucia:126. Jeżeli podczas wentylacji resuscytatorem AMBU z maską twarzową, klatka piersiowa nie unosi się prawidłowo, należy najpierw sprawdzić:127. Do przyczyn napadów drgawkowych nie należy:128. Skala Doloplus - 2 jest metodą pomiaru bólu:129. Czas trwania odstępu QT w poniższym zapisie EKG (25 mm/s) jest:130. Do następstw zatrucia glikolem etylenowym należą:
1) kwasica metaboliczna;
2) zasadowica metaboliczna;
3) kwasica oddechowa;
4) zasadowica oddechowa;
5) ostra niewydolność nerek;
6) przewlekła niewydolność nerek. 131. Do kryteriów rozpoznania ARDS nie należy/nie należą:132. Na szpitalny oddział ratunkowy przywieziono 18-miesięczne dziecko z urazem głowy, po upadku z łóżka. Podczas badania fizykalnego dziecko aktywnie zgina i prostuje kończyny, gaworzy oraz ma pełną ruchomość gałek ocznych. Przy zastosowaniu skali pediatrycznej GCS dziecko to otrzyma:133. Pierwszym zaburzeniem wynikającym z przedawkowania wodorowęglanu sodu jest:134. Zalecane postępowanie z pacjentem z miarowym częstoskurczem z wąskimi zespołami QRS nie obejmuje:135. Za pomocą worka samorozprężalnego AMBU z rezerwuarem, przy przepływie tlenu ok. 10 l/min. można osiągnąć maksymalne wdechowe stężenie tlenu na poziomie:136. W przypadku powrotu czynności układu krążenia podczas resuscytacji krążeniowo-oddechowejpacjenta z zatrzymaniem krążenia poziom końcowo-wydechowy dwutlenku węgla (ETCO2):137. Najczęstszym objawem klinicznym zatorowości płucnej jest:138. W przypadku resuscytacji krążeniowo-oddechowej i wykonaniu defibrylacji zapis ekg ocenia się:139. Zastosowanie czasowej elektrostymulacji należy rozważyć w następujących sytuacjach klinicznych:
1) objawowa bradykardia oporna na leki antycholinergiczne;
2) bradykardia w zespole WPW;
3) objawowy blok przedsionkowo-komorowy II stopnia typ 2;
4) objawowy blok przedsionkowo-komorowy II stopnia typ 1;
5) asystolia ze stwierdzanymi w zapisie EKG załamkami P;
6) blok przedsionkowo-komorowy III stopnia. 140. Wartość energii do defibrylacji zalecana u dzieci wynosi:141. Najczęstszą przyczyną ostrego uszkodzenia wątroby jest:142. W przypadku resuscytacji krążeniowo oddechowej przez osobę nie mającą stałego doświadczenia w prowadzeniu resuscytacji krążeniowo-oddechowej bezwzględnie konieczne jest wykonanie następujących czynności:
1) uciskanie klatki piersiowej;
2) wentylacja zastępcza;
3) badanie pulsu na tętnicy szyjnej;
4) badanie pulsu na tętnicy promieniowej;
5) ocena stanu świadomości i oddechu. 143. Badaniem potwierdzającym zatrucie tlenkiem węgla jest ocena stężenia hemoglobiny tlenkowęglowej (HbCO). Stężenie HbCO wynoszące 5%:144. „Oparzenie to obejmuje pełną grubość naskórka, częściowo skóry właściwej, nie przekracza jednak jej granic. Skóra w miejscu oparzenia jest blada, czasem różowa lub żywoczerwona. Po zagojeniu pozostają przykurczone blizny”. Powyższy opis dotyczy oparzenia:145. U 75-letniej pacjentki z utrwalonym migotaniem przedsionków wystąpił nagle niedowładprawostronny z afazją. Pacjentka nie stosuje leczenia przeciwzakrzepowego. W pierwszejkolejności należy:146. Wskaż powód wyłączenia pacjenta z leczenia trombolitycznego:147. Wskaż uszeregowaną narastająco (od najmniejszej do największej objętości) utratę krwi towarzyszącą złamaniom:148. U chorego zatrutego trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi wystąpił różnokształtny częstoskurcz komorowy. W leczeniu należy zastosować:149. Wskaż prawdziwe stwierdzenia dotyczące zatrucia litem:
1) lit jest wiązany przez węgiel aktywowany, więc jego podawanie jest uzasadnione;
2) płukanie żołądka w przypadku zatrucia litem ma uzasadnienie, jeżeli minęło mniej niż 1 godzina od przyjęcia leku;
3) niewydolność nerek w następstwie zatrucia litem ma wyłącznie charakter nerkowy;
4) lit szybko wchłania się i szybko jest usuwany z tkanek;
5) forsowna diureza z alkalizacją moczu pozwalają na eliminację litu. 150. Wskaż prawdziwe stwierdzenia dotyczące wentylacji dodatnim ciśnieniem (PEEP):
1) wszystkie noworodki wymagające wentylacji po urodzeniu muszą otrzymać PEEP;
2) poprawia upowietrznienie płuc, ich podatność oraz wymianę gazową;
3) zmniejsza zapotrzebowanie na stosowanie większych stężeń tlenu w mieszaninie oddechowej.151. Najwłaściwszym postępowaniem w przypadku niskonapięciowego VF jest:152. Wskaż prawdziwe stwierdzenie dotyczące kapnometrii (ETCO2) podczas uciskania klatki piersiowej w trakcie RKO:153. Prowadzenie resuscytacji u osoby ze znaczną otyłością może być utrudnione ze względu na:154. Podczas resuscytacji krążeniowo-oddechowej u dorosłego prawidłowo ręce układa się:155. Wytyczne ERC 2015 dopuszczają podczas resuscytacji noworodka bezpośrednio po urodzeniu podanie leków. Przy utrzymującej się czynności serca poniżej 60/min można rozważyć podanie:156. Następujące wyniki badań laboratoryjnych: glikemia 651 mg/dl, Na+ 120 mmol/l, K+ 3,22 mmol/l, osmolalność osocza 325 mOsm/l u pacjenta z zaburzoną orientacją co do miejsca i czasu, odwodnionego i oddającego około 5 litrów moczu na dobę mogą wskazywać na:157. Do szpitalnego oddziału ratunkowego przywieziono nieprzytomnego, 60-letniego mężczyznę, który został znaleziony nieprzytomny około 12 godzin wcześniej. Po kilku minutach od przyjęcia odzyskał przytomność, okoliczności zdarzenia nie pamiętał. W wywiadzie zespół uzależnienia od alkoholu, cukrzyca. Przy przyjęciu w badaniu przedmiotowym stwierdzono: GCS 9 pkt, niewielki obrzęk w okolicy potylicznej, czynność serca 50/min, ciśnienie tętnicze krwi 190/100 mmHg, 8 oddechów/min.Przedstawiona sytuacja przemawia za:158. W leczeniu nadciśnienia ze wskazań nagłych, najszybciej zadziała:159. Do odwracalnych przyczyn zatrzymania krążenia nie należy:160. Zakażenie skóry z szybko szerzącym się zapaleniem tkanki łącznej, ropnym wyciekiem z rany, objawami ogólnymi i tworzeniem odległych ropni, wywołane przez Pasteurella multocida charakterystyczne jest dla ran spowodowanych przez:161. Skala Glasgow-Blatchford dotyczy chorych:162. W leczeniu przełomu tyreotoksycznego nie stosuje się:163. Chory lat 40 przyjęty do SOR z powodu silnych dolegliwości bólowych pod prawym łukiem żebrowym o charakterze kolki żółciowej, z dreszczami i gorączką oraz żółtaczką. CRP jest podwyższone. W USG poszerzenie dróg żółciowych zewnątrzwątrobowych. W pierwszej kolejności należy rozpoznać:164. Które z obrażeń ciała może być wskazaniem do natychmiastowej torakotomii w SOR?165. W przypadku tamponady serca stwierdza się charakterystyczne objawy - tzw. triadę Becka. Są to:166. 35-letni mężczyzna został przywieziony do SOR po urazie głowy, w następstwie upadku z wysokości. W chwili przyjęcia jego parametry są następujące: akcja serca 135/min, RR 80/40 mmHg, częstość oddechów 20/min. Która z wymienionych poniżej jest najbardziej prawdopodobną przyczyną hipotensji?167. Intensywna terapia chorych po nagłym zatrzymaniu krążenia polega między innymi na utrzymywaniu:
1) glikemii około 180 mg%;
2) wartości pCO2 około 30 mmHg;
3) wartości pO2 około 100 mmHg;
4) temperatury ciała pacjenta około 32-34°168. Rutynowym i bezwzględnie wskazanym postępowaniem polegającym na podaniu antybiotyku w zranieniach skóry jest sytuacja, gdy doszło do:169. Wielokrotne dawki węgla aktywowanego należy zastosować w zatruciu:170. Do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego trafił pacjent wychłodzony, ma dreszcze, przyspieszony oddech 25/min, temperatura centralna ciała 34°C, przyspieszenie czynności serca 95/min, pobudzony, świadomość jest w pełni zachowana. Obraz kliniczny przemawia za:171. Podczas resuscytacji noworodka, przy prawidłowo prowadzonej wentylacji zastępczej, wskazaniem do rozpoczęcia uciskania klatki piersiowej jest:172. W przypadku masywnej transfuzji krwi na każdą jednostkę koncentratu krwinek czerwonych powinno się przetoczyć:173. Pierwszym laboratoryjnym „parametrem krytycznym” oznaczanym we krwi u nieprzytomnego pacjenta w szpitalnym oddziale ratunkowym jest:174. Do szpitalnego oddziału ratunkowego zgłosiła się 68-letnia pacjentka z rozpoznanym przed 3 laty rakiem sutka prawego z przerzutami do kręgosłupa i żeber. Głównym powodem zgłoszenia się był ból brzucha utrzymujący się od kilku dni. Dodatkowo pacjentka podaje występowanie wielomoczu, zaparcia, uczucia kołatania serca.Przyczyną wymienionych powyżej objawów jest:175. W przypadku resuscytacji noworodków zalecany stosunek liczby uciśnięć mostka do liczby sztucznych oddechów wynosi:176. Ocena pacjenta wg schematu ABCDE ma na celu:177. Zalecane postępowanie z pacjentem z niemiarowym częstoskurczem z wąskimi zespołami QRS (przy braku objawów niewydolności krążenia) obejmuje wszystkie wymienione, z wyjątkiem:178. Co należy podać pacjentowi z hiperkaliemią na poziomie 7 mmol/l, jeżeli w zapisie EKG pojawiają się zmiany wynikające z toksycznego wpływu potasu na mięsień sercowy?179. Do szpitalnego oddziału ratunkowego przywieziono 70-letniego mężczyznę zgłaszającego nasiloną duszność, która wystąpiła nagle przed około dwiema godzinami. Pacjent leczony przewlekle z powodu cukrzycy i nadciśnienia tętniczego. W badaniu przedmiotowym stwierdzono szmer oddechowy pęcherzykowy prawidłowy z przypodstawnymi, obustronnymi rzężeniami drobnobańkowymi. Czynność serca wynosiła 90/min, RR 190/80 mmHg. Lekiem pierwszego rzutu w tej sytuacji jest:180. Podczas zakładania dojścia centralnego do żyły podobojczykowej w oddziale ratunkowym, u pacjenta doszło do nagłego wystąpienia duszności, tachykardii oraz kaszlu. Jaka jest prawdopodobna przyczyna tego stanu?181. Resuscytację krążeniowo-oddechową należy kontynuować do momentu:182. Zespół ratownictwa medycznego został wezwany do nieprzytomnego chorego znalezionego w parku w grudniowy poranek. Przez jaki okres czasu należy poszukiwać oznak życia u tego pacjenta?183. U pacjenta z dużym prawdopodobieństwem zatoru tętnicy płucnej, przed potwierdzeniem rozpoznania należy podać:184. Zastosowanie PEEP (dodatnie ciśnienie w końcowej fazie wydechu):185. Urządzenie LUCAS służy do:186. Do typowych objawów stłuczonego płuca należy/należą:187. Do oddziału ratunkowego zgłosił się 65-letni pacjent po zasłabnięciu bez utraty przytomności. Obecnie pacjent zgłasza osłabienie oraz dolegliwości bólowe w klatce piersiowej. Pacjent przewlekle przyjmuje leki VKA z powodu napadowego migotania przedsionków. W badaniu przedmiotowym stwierdza się, między innymi, zimną, bladą i spoconą skórę, HR 130/min, RR 80/50 mmHg. W zapisie EKG występuje migotanie przedsionków. W pierwszej kolejności należy zastosować:188. Badania z ostatnich lat wskazują, że w chwili podjęcia resuscytacji zarówno poza szpitalem, jak i w szpitalu, z upływem czasu maleje częstość rytmów podatnych na defibrylację. Każda minuta opóźnienia defibrylacji zmniejsza szansę na przeżycie o:189. Do nieinwazyjnych metod monitorowania układu krążenia zalicza się nieinwazyjne oznaczanie ciśnienia krwi (NIBP). Dodatkowym parametrem nieinwazyjnym jest m.in. produkt ciśnienia (heart rate pressure product) definiowany jako czynność serca x ciśnienie skurczowe. Wskaż prawidłowe wartości produktu ciśnienia:190. U pacjenta w wieku 75 lat, który w ostatnim miesiącu przeszedł endoprotezoplastykę stawu biodrowego występuje duszność, kaszel, ból w klatce piersiowej, tachykardia i gorączka. Objawy te wskazują na:191. Wskaż zdanie prawdziwe dotyczące zastosowania Automatycznego Defibrylatora Zewnętrznego (AED):192. Zespół ratownictwa medycznego (ZRM) został wezwany do nieprzytomnego mężczyzny w wieku około 35 lat, chory przebywał ze znajomymi w klubie muzycznym. Jak podają osoby towarzyszące, przyszli tutaj po całodniowej pracy. W badaniu: 8 oddechów/minutę, tętno na tętnicy promieniowej ok. 75/min, skóra spocona, zimna. Na miejscu zdarzenia ZRM u poszkodowanego powinien:
1) oznaczyć poziom glikemii;
2) oznaczyć poziom alkoholu we krwi;
3) ocenić źrenice;
4) zbadać siłę mięśniową;
5) ocenić skalę śpiączki Glasgow. 193. Do SOR przywieziono 32-letniego mężczyznę z objawami ciężkiego wstrząsu hipowolemicznego. Wymaga on szybkiego uzupełnienia płynów. Jaką drogę podania należy wybrać i który cewnik będzie najlepszy do tego celu?194. W przypadku resuscytacji osoby dorosłej porażonej prądem elektrycznym zalecany stosunek liczby uciśnięć mostka do liczby sztucznych oddechów wynosi:195. Wskaż fałszywe stwierdzenie dotyczące właściwości tlenku węgla (CO):196. Najniższe ciśnienie skurczowe krwi, przy którym wyczuwalne jest tętno na tętnicy szyjnej, wynosi:197. Quicktrach służy do:198. Odtrutką w zatruciu benzodiazepinami jest:199. Do wczesnych radiologicznych objawów udaru niedokrwiennego mózgu w TK głowy nie należy:200. Według wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji 2015 czas zanurzenia u chorego po epizodzie tonięcia, który wiąże się ze złym rokowaniem to czas dłuższy niż:201. W celu obniżenia stężenia potasu we krwi stosuje się wszystkie niżej wymienione leki, z wyjątkiem:202. Pierwszy w życiu, nagły i silny ból w nadbrzuszu z potami u 50-letniego palacza tytoniu wymaga uwzględnienia w diagnostyce różnicowej:
1) zawału mięśnia serca;
2) perforacji wrzodu;
3) napadu kolki żółciowej;
4) zapalenia trzustki;
5) krwawienia z przewodu pokarmowego. 203. Wskaż prawdziwe stwierdzenie dotyczące wykonywania defibrylacji u pacjenta w hipotermii (temperatura centralna 27 ºC), u którego wystąpiło nagłe zatrzymanie krążenia w mechanizmie migotania komór:204. Wskazaniem do wykonania hemodializy nie jest ostre zatrucie:205. „Złota godzina” dla zastosowania hiperbarii tlenowej w ciężkim zatruciu tlenkiem węgla wynosi:206. Kobieta, lat 20, w 34. tygodniu ciąży, skarży się na bóle głowy, zaburzenia widzenia i nudności oraz obrzęki. W badaniu fizykalnym: częstość oddechów 32/min, osłuchowo trzeszczenia nad polami płucnymi, częstość pracy serca - 120/min, w EKG wąskie, miarowe zespoły QRS, ciśnienie krwi - 190/110 mmHg. W czasie badania doszło do napadu drgawek. Jaki lek i w jakiej dawce należy zastosować?207. W przypadku nawracających zaburzeń rytmu z szybką czynnością serca, przy nieskuteczności kardiowersji elektrycznej oraz wlewu amiodaronu można rozważyć zastosowanie:208. Kardiowersję elektryczną w trybie nagłym wykonuje się w poniższych zaburzeniach rytmu serca, z wyjątkiem:209. Którego z wymienionych nie stosuje się u pacjenta z ciężką niewydolnością oddechową spowodowaną stanem astmatycznym?210. Większość zgonów pacjentów niestabilnych hemodynamicznie, którzy krwawią z przewodu pokarmowego wynika z:211. Maksymalna dawka dobowa diazepamu stosowanego u dorosłych w przypadku utrzymujących się napadów drgawkowych wynosi:212. W ocenie jakich stanów, znajduje uzasadnienie wykonanie zdjęć RTG czaszki, pomimo dostępności badania TK?213. Wskaż objaw, który nie jest charakterystyczny dla ostrego zapalenia nagłośni u 3-letniego dziecka:214. Wśród wymienionych dawek leków stosowanych rutynowo w zatrzymaniu czynności serca, do standardowych zaliczamy podanie we wstrzyknięciu i.v. lub doszpikowo:
I. adrenaliny – 1 mg;
II. wazopresyny – 120 j.m.;
III. atropiny – 5 mg;
IV. amiodaronu – 300 mg;
V. lidokainy 1-1,5 mg/kg mc.;
VI. wodorowęglanu sodu – 80 mEq/kg mc. 215. Wskaż fałszywe stwierdzenie dotyczące pourazowego zatrzymania czynności serca (NZK):216. W przypadku konieczności prowadzenia procedur diagnostycznych i terapeutycznych mających na celu: monitorowanie stężenia elektrolitów i glukozy w surowicy krwi; zapobieganie nawrotom zaburzeń; ochronę mięśnia sercowego; przesunięcie jonów potasu do komórek; usuwanie potasu z organizmu. Należy rozważyć:217. Wskaż powikłania intubacji nosowo-tchawiczej „na ślepo”, u chorego po urazie głowy przyjętego do SOR:
I. hipoksja;
II. krwawienie z nosa;
III. perforacja przełyku;
IV. zapalenie zatok;
V. oderwanie strun głosowych;
VI. wgłobienie haka zakrętu hipokampa. 218. Który wzór służący według ERC do doboru rurki intubacyjnej dla osób w wieku od 2 roku życia do wieku pokwitania jest prawidłowy:219. Prawdopodobieństwo wystąpienia trudności w wentylacji z użyciem worka samorozprężalnego i maski twarzowej jest zwiększone w przypadku:
I. nadmiernego owłosienia twarzy;
II. ciężkich oparzeń twarzy;
III. otyłości olbrzymiej;
IV. niestabilnych złamań kości twarzy;
V. bielactwa. 220. Proszę przyporządkować wymienione kategorie wstrząsu do rozpoznań jednostek chorobowych.
I. 1) hipowolemiczny; a) niewydolność nadnerczy;
II. 2) kardiogenny; b) tamponada serca;
III. 3) dystrybucyjny; c) kardiomiopatia;
IV. 4) obturacyjny; d) sepsa;
V. 5) toksyczny/metaboliczny. e) cukrzycowa kwasica ketonowa. 221. Wskaż fałszywe stwierdzenie dotyczące wykorzystania ultrasonograficznego badania jamy brzusznej w SOR:222. Do tak zwanych alarmujących objawów („czerwone flagi”) w wywiadzie, które powinny uczulić lekarza, że istnieje możliwość stosowania przemocy wobec osoby w starszym wieku zalicza się:
I. opóźnienie zgłoszenia się z urazem;
II. niejasne lub nieprawdopodobne wyjaśnienie urazu;
III. powtarzające się urazy;
IV. opuszczanie umówionych wizyt i niestosowanie się do zaleceń dotyczących przyjmowania leków;
V. brak na SOR opiekuna, który towarzyszyłby pacjentowi z różnymi zaburzeniami. 223. Przy przyjęciu do SOR, u chorego stwierdzono nagły, silny, rozdzierający ból w klatce piersiowej, umiejscowiony zamostkowo, promieniujący do okolicy międzyłopatkowej, o charakterze stałym, któremu towarzyszą duszność, nudności oraz obfite pocenie się. Obraz kliniczny wskazuje najprawdopodobniej na podejrzenie:224. W leczeniu hiperkaliemii nie znajduje zastosowania:
I. 10% glukonian potasu;
II. salbutamol;
III. glukoza z insuliną;
IV. wodorowęglan wapnia;
V. sól sodowa sulfonianu polistyrenu;
VI. hemodializa. 225. Wskaż fałszywe stwierdzenie dotyczące podawania płynów i elektrolitów w SOR:226. Wskaż powikłania terapii cukrzycowej kwasicy ketonowej w oddziale ratunkowym:
I. hipoglikemia;
II. hiperglikemia;
III. hipokaliemia;
IV. hiperfosfatemia;
V. ostry zespół niewydolności oddechowej /ARDS/;
VI. obrzęk mózgu. 227. Wskaż fałszywe stwierdzenia dotyczące leczenia przełomu nadnerczowego w SOR:228. Oceniając przez około 5 sekund nawrót kapilarny (CRT - Capillary Refill Time) u pacjentów dorosłych należy ucisnąć:229. U pacjentów dorosłych skuteczność zastosowanej przezskórnej stymulacji serca (transcutaneous cardiac pacing - TCP) należy ocenić poprzez sprawdzenie tętna na tętnicy:230. Wobec pacjentów dorosłych w ramach działań w szpitalnym oddziale ratunkowym, wskazania do zastosowania wentylacji ze stałym dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych (tzw. CPAP - Continuous Positive Airway Pressure) obejmują:231. Według wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji opublikowanych w 2021 roku, u pacjenta dorosłego w okresie poresuscytacyjnym poziom glukozy w surowicy krwi nie powinien przekraczać:232. Uszereguj kolejność czynności wykonywanych w trakcie resuscytacji krążeniowo- oddechowej według wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji opublikowanych w 2021 roku:
I. sprawdzenie bezpieczeństwa;
II. 30 uciśnięć klatki piersiowej;
III. 2 oddechy ratownicze;
IV. jeśli nie oddycha, wezwanie pomocy pod numerem 112 lub 999;
V. sprawdzenie oddechu;
VI. oceń przytomności pacjenta;
VII. udrożnienie dróg oddechowych. 233. 19-letni pacjent zgłosił się do szpitalnego oddziału ratunkowego z powodu nasilającej się duszności, obecności kaszlu, łzawienia, obrzęku języka i plamistej wysypki na twarzy. Objawy pojawiły się bezpośrednio po zjedzeniu orzeszków pistacjowych. Postępowanie ratownicze polega na natychmiastowym podaniu epinephrinum w dawce:234. U pacjentów dorosłych w stanie wstrząsu krwotocznego, w trakcie procedury RSI - Rapid Sequence Intubation, lekiem z wyboru, porażającym mięśnie szkieletowe jest chlorsuccillin (Suxamethonii chloridum). Prawidłowa dawka leku podana drogą dożylną to:235. Według wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji opublikowanych w 2021 roku, u pacjenta dorosłego podczas prowadzonej resuscytacji krążeniowo-oddechowej, kapnografię stosuje się w celu:
I. oceny oksygenacji krwi;
II. wykluczenia zatruciem CO;
III. podjęcia decyzji o rozpoczęciu RKO;
IV. monitorowania jakość prowadzonej RKO;
V. potwierdzenia położenie rurki intubacyjnej. 236. Do szpitalnego oddziału ratunkowego zgłasza się mężczyzna w wieku 21 lat z bólem stawu skokowego po urazie skrętnym. Zgodnie z Ottawa Ankle Rules kwalifikacja pacjenta do wykonania zdjęcia RTG stawu skokowego odbywa się na podstawie:
I. obrzęku w okolicy kostki bocznej;
II. masywnego obrzęku w okolicy stawu;
III. bolesność tylnej krawędzi kostki bocznej;
IV. bólu i niezdolności podczas obciążania kończyny i stawu;
V. obecności zasinienia u podstawy stopy po jej stronie bocznej. 237. 52-letni pacjent o masie ciała 80 kg, przebywający w SOR nagle stracił przytomność. Na podstawie wcześniejszego wywiadu medycznego dokonano pomiaru glikemii z krwi włośniczkowej 31 mg/dl. W SOR dostępne są ampułki Glucosum 20% w 10 ml. Postępowanie ratunkowe polega na dożylnym podaniu:238. W przypadku wzrostu ciśnienia śródczaszkowego, u pacjenta dorosłego dochodzi do zaburzeń oddechowo-krążeniowych określanych jako triada Cushinga. Wskaż jej objawy:
I. nieregularny oddech;
II. spadek ciśnienia tętniczego krwi;
III. bradykardia;
IV. tachykardia;
V. wzrost ciśnienia tętniczego krwi. 239. Pacjent dorosły, o masie ciała 80 kg, doznał oparzeń II i III stopnia przedniej powierzchni klatki piersiowej. Zgodnie z „regułą dziewiątek” oraz regułą Parkland, w pierwszej dobie leczenia oparzenia należy podać dożylnie krystaloid w objętości:240. [ZDJĘCIE]Do szpitalnego oddziału ratunkowego zgłosił się pacjent w wieku ok. 70 lat, po wcześniejszym omdleniu i z widocznymi objawami ostrej niewydolności krążenia, BP 70/30, bladość powłok skórnych, CRT 4 sek. Opisany stan pacjenta oraz poniższy zapis EKG wskazują na podjęcie decyzji o:241. U pacjentów dorosłych, do zagrażających życiu przyczyn bólu w klatce piersiowej nie zalicza się:242. U pacjenta dorosłego szpilkowate źrenice o średnicy poniżej 1 mm są charakterystyczne dla:243. Paradoksalna ruchomość oddechowa klatki piersiowej występuje w sytuacji:244. Najczęstszą postacią choroby wysokościowej jest:245. Torakotomię ratunkową należy wykonać w przypadku stwierdzenia czynnego krwawienia do jamy opłucnowej, gdy bezpośrednio po wprowadzeniu drenu uzyskujemy jednorazowo:246. W leczeniu bólu pooperacyjnego, u chorych, po urazach kończyn stosujemy leki przeciwbólowe z wyjątkiem:247. U 3-letniego dziecka prowadzenie sztucznego oddychania i masażu serca, polega na wykonaniu:248. Podczas prowadzenia resuscytacji, ponownej oceny oznak życia dokonujemy:249. Wskazaniem do prowokowania wymiotów jest połknięcie trucizny w wysokiej dawce prowadzące do ciężkiego zatrucia w czasie:250. Do SOR przywieziono chorego w śpiączce, z hiporefleksją, płytkim oddechem, szpilkowato zwężonymi źrenicami, bradykardią, chłodną skórą, zwolnioną perystaltyką jelit oraz śladami po iniekcjach. Rozpoznaniem będzie toksydrom:251. Ostre zapalenie dróg żółciowych możemy rozpoznać na podstawie zespołu objawów, tzw. triady Charcota, do której zalicza się:252. U pacjenta, po wypadku komunikacyjnym wystąpiła duszność, tachykardia, tętno paradoksalne, obniżone ciśnienie tętnicze krwi, poszerzenie żył szyjnych oraz głuche tony serca. Rozpoznaniem jest: